Tại sao tôi hút thuốc và tại sao tôi tiếp tục hút thuốc?

Hầu hết người hút thuốc bắt đầu hút vào tuổi thiếu niên hoặc khi vừa trưởng thành. Có nhiều lý do khiến một người bắt đầu hút thuốc. Đối với một số thiếu niên, đó là một cách nổi loạn chống lại cha mẹ. Số thiếu niên khác cảm thấy áp lực từ bạn bè và bắt đầu hút thuốc như là một cách để có vẻ “hợp thời”. Một số có lẽ bắt chước hành vi của cha mẹ hoặc anh em, và số khác lại tin rằng đó là một cách để xả stress hoặc giảm buồn chán. Thậm chí khi bạn không nghĩ rằng bạn sẽ tiếp tục hút thuốc, bạn rất dễ “vướng” hoặc nghiện nicotine có trong các loại thuốc lá.

Nghiện nicotine nghĩa là bạn cần tiếp tục nhận nicotine. Cơ thể bạn lệ thuộc vào nó để cảm thấy dễ chịu và bạn sẽ có những triệu chứng khó chịu nếu không đủ thuốc hoặc không thường xuyên đủ thuốc. Khi bạn không nhận đủ nicotine, bạn sẽ có những triệu chứng thiếu thuốc.

Nghiện nicotine trong thuốc lá có thể xuất hiện rất nhanh, thậm chí sau khi hút thuốc một thời gian ngắn hoặc chỉ hút vài điếu. May mắn là bạn có thể vượt qua được việc nghiện nicotine. Hiểu biết khoa học nhiều hơn về nghiện nicotine có thể khiến bạn dễ dàng vượt qua các giai đoạn để không còn hút thuốc nữa.

Các sự kiện đơn giản:

Nicotine là một hóa chất có trong tất cả các dạng thuốc lá. Nicotine cũng được tìm thấy trong thuốc lá điện tử và chất dịch dùng trong hệ thống cung cấp nicotine điện tử (electronic nicotine delivery systems – ENDS).

Nicotine gây nghiện cao. Khi một người sử dụng thuốc lá, hoặc bằng cách hút thuốc, hoặc nhai thuốc lá, hoặc sử dụng một dạng thuốc lá khác, nicotine đi vào cơ thể và kích hoạt các thụ thể nicotine trong não.

Nicotine vào cơ thể bạn càng nhanh, tác dụng gây nghiện lên não càng mạnh. Thuốc lá được thiết kế để tạo nồng độ nicotine cao trong não rất nhanh.

Khi bạn hút một điếu thuốc, chỉ mất sáu đến mười giây để nicotine đến não. Điều này khiến cho nicotine gây nghiện cao và khó ngừng hút thuốc lá.

Nicotine hít vào trong khói thuốc được phổi hấp thu vào máu và nhanh chóng đến tim và não. Não phản ứng với nicotine bằng cách phóng thích các hóa chất có tác dụng lên trạng thái của một người giống như là amphetamine và cocaine. Nicotine là một chất kích thích làm tăng tốc độ phản ứng của một người và làm tăng sự chú ý, tập trung của người ấy.

Nhiều người hút cho biết rằng họ thích thú “nghi lễ” hút thuốc. Họ cũng nói rằng hút thuốc cho họ một cảm giác hứng thú. Hút thuốc làm giảm các triệu chứng thiếu nicotine.

Ngay sau khi hút một điếu thuốc, người hút bắt đầu cảm thấy một thay đổi trạng thái âm tính (negative mood change). Sự “thiếu” nicotine khiến cho người hút cảm thấy không thoải mái. Nhiều người hút thuốc báo cáo lại cảm giác lo âu, kích động và không yên khi họ ngưng hút thuốc. Đó là do họ không có được điều mà não cảm thấy cần thiết để hoạt động tốt. Người hút thuốc thường cảm thấy thoát khỏi những cảm giác khó chịu này ngay khi họ bắt đầu hút thuốc trở lại, sử dụng các chế phẩm thuốc lá khác, hoặc thuốc thay thế nicotine.

Sức mạnh của nghiện nicotine

Nghiện nicotine về mặt thể chất không phải giống nhau ở mọi người. Một số nghiện nhẹ. Người khác lại nhanh chóng tiến đến nghiện nặng. Khi một người cảm thấy muốn hút thuốc một cách mạnh mẽ khó cưỡng, người ta gọi đó là cơn thèm (craving).

Nhân viên y tế có thể sử dụng một bản đánh giá mức độ nghiện nicotine. Dựa vào các câu trả lời của bạn trong bản đánh giá này, mức độ nghiện của bạn được mô tả là nghiện nặng, nghiên vừa hoặc nghiện nhẹ. Người hút thuốc lá trong vòng 30 phút sau khi tỉnh ngủ thường nghiện nicotine nặng hơn người khác.

Bản đánh giá Nghiện Nicotine Fagerstrom

Sau khi tỉnh ngủ bao lâu thì bạn hút điếu thuốc lá đầu tiên?
a. Trong vòng 5 phút (3 điểm)
b. Trong vòng 31 – 60 phút (1 điểm)
c. Sau 60 phút (0 điểm)

Bạn có thấy khó khăn khi nhịn hút thuốc ở những nơi bị cấm (như ở nhà thờ, ở thư viện, ở rạp chiếu phim,…)?
a. Có (1 điểm)
b. Không (0 điểm)

Điếu thuốc nào bạn không muốn bỏ nhất?
a. Điếu đầu tiên vào buổi sáng (1 điểm)
b. Bất kỳ điếu nào khác (0 điểm)

Mỗi ngày bạn hút bao nhiêu điếu thuốc?
a. 10 điếu hoặc ít hơn (0 điểm)
b. 11 – 20 điếu (1 điểm)
c. 21 – 30 điếu (2 điểm)
d. 31 điếu hoặc hơn (3 điểm)

Trong vòng một giờ đầu tiên sau khi tỉnh ngủ, bạn có hút thuốc nhiều hơn trong thời gian còn lại trong ngày không?
a. Có (1 điểm)
b. Không (2 điểm)

Bạn có hút thuốc ngay cả khi bạn bệnh đến mức nằm trên giường hầu như cả ngày không?
a. Có (1 điểm)
b. Không (2 điểm)

Hãy tổng cộng điểm của bạn. Bạn được bao nhiêu điểm? … điểm

Điểm 5 hoặc cao hơn cho biết nghiện nặng, điểm 4 hoặc thấp hơn cho biết nghiện nhẹ đến vừa.

Dù với những ý định tốt nhất, người nghiện nicotine vừa hoặc nặng sẽ gặp khó khăn nếu không được trợ giúp khi ngưng thuốc. Người nghiện nicotine thường thường cần đến sự trợ giúp y tế và ủng hộ nhằm ngưng sử dụng thuốc lá và duy trì việc cai nghiện. Có các loại thuốc giúp làm giảm các triệu chứng thiếu nicotine và làm tăng sự dễ chịu trong khi cố gắng ngưng hút thuốc.

Ngoài việc nghiện thể chất, nhiều người thường xuyên hút thuốc cho biết rằng hút thuốc là một phần của thói quen hàng ngày của họ. Cần phải thay đổi thói quen và điều này có thể khó khăn. Nhưng bạn có thể thành công. Hãy suy nghĩ về lúc nào bạn hút thuốc và về việc bạn làm khi hút thuốc. Thí dụ, nếu bạn luôn luôn hút thuốc sau bữa ăn, hãy cố gắng làm một việc gì khác như dọn dẹp và rửa chén hoặc nói chuyện.

Tốt nhất là nói chuyện với bác sĩ về những cách an toàn nhất và hữu hiệu nhất để ngưng hút thuốc và ngưng sử dụng các sản phẩm có chứa nicotine. Bác sĩ có thể giúp bạn chọn một kế hoạch điều trị, có thể bao gồm thuốc men, sản phẩm thay thế nicotine và tư vấn để giúp bạn dễ chịu trong suốt quá trình ngưng hút thuốc.

Nguồn: American Thoracic Society
https://www.thoracic.org/patients/patient-resources/resources/why-do-i-smoke.pdf

Trần Thanh Xuân dịch