* Tác giả: Jillian Kubala
* Dịch: Bs. Trương Tấn Minh Vũ
– Mụn trứng cá ảnh hưởng đến 80% dân số ở một số thời điểm trong độ tuổi từ 11 đến 30.
– Mụn trứng cá, đặc biệt là mụn trứng cá ở tuổi trưởng thành, thường được cho là mụn trứng cá do nội tiết tố. Nội tiết tố (hormone) cùng với nhiều yếu tố khác như vi khuẩn, bất thường tế bào da, di truyền và mức độ stress, đóng vai trò trong sự tiến triển của mụn.
– Mặc dù tình trạng mụn thường được điều trị bằng thuốc, các yếu tố lối sống bao gồm cả chế độ ăn uống có thể đóng một vai trò mạnh mẽ trong việc kiểm soát và giảm các triệu chứng.
– Bài viết này đánh giá chế độ ăn uống tốt nhất cho mụn trứng cá, bao gồm các loại thực phẩm nên ăn và nên tránh, cũng như các thực phẩm bổ sung có thể có lợi.
1. MỤN TRỨNG CÁ LÀ GÌ?
– Mụn trứng cá là một bệnh da đặc trưng bởi những tổn thương mụn đầu đen, mụn đầu trắng, viêm, đỏ và đôi khi sâu.
– Mụn trứng cá được phân loại theo mức độ nghiêm trọng:
• Mụn trứng cá nhẹ: tổn thương không viêm, ít tổn thương viêm hoặc cả hai
• Mụn trứng cá trung bình: tổn thương viêm nhiều hơn, có thể có nang ( tổn thương cứng, đau hoặc cả hai) và sẹo nhẹ
• Mụn trứng cá nặng: tổn thương viêm lan rộng, nang, hoặc cả hai và sẹo, mụn trứng cá trung bình không tiến triển sau 6 tháng điều trị hoặc bất kỳ mụn trứng cá nào gây ra vấn đề tâm lý nghiêm trọng
– Mụn trứng cá thường xuất hiện trên các bộ phận của cơ thể có tuyến bã nhờn, là những tuyến nhỏ sản xuất dầu bị ảnh hưởng bởi nội tiết tố. Chúng hiện diện trên mặt, lưng, ngực, cổ và cánh tay trên.
– Những trường hợp mụn trứng cá nặng có thể dẫn đến biến dạng, sẹo vĩnh viễn trên da và ảnh hưởng cảm xúc nghiêm trọng có thể dẫn đến trầm cảm và trốn tránh các hoạt động xã hội.
– Mặc dù tình trạng này phổ biến nhất trong độ tuổi thanh thiếu niên, nhưng có thể tiếp tục đến tuổi trưởng thành và thậm chí có thể ảnh hưởng cả đời ở một số người.
2. NGUYÊN NHÂN GÂY RA MỤN TRỨNG CÁ
– Các yếu tố dẫn đến mụn trứng cá rất phức tạp và đa yếu tố.
Khuynh hướng di truyền, sự biến động nội tiết tố dẫn đến việc sản xuất dư thừa bã nhờn hoặc dầu từ các tuyến bã, tình trạng viêm, tăng sừng hóa nang lông và sự xâm nhập của vi khuẩn có thể gây ra mụn trứng cá.
– Sự tăng sừng hóa nang lông – hoặc sự bong tróc bất thường của các tế bào da của tuyến bã nhờn và phần trên của nang lông gần lỗ chân lông – được coi là nguyên nhân chính. Những tế bào da này làm tắc nghẽn lỗ chân lông và hình thành nhân mụn (microcomedone).
– Propionibacterium acnes (P. acnes) là một loại vi khuẩn thường phát triển trên da. Ở những người bị mụn trứng cá, nó phát triển bất thường, dẫn đến viêm, tổn thương da, tăng sừng hóa nang lông và thay đổi bã nhờn.
– Nội tiết tố cũng đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của mụn trứng cá, đó là lý do tại sao nó thường được gọi là “mụn trứng cá do nội tiết tố”. Thường xảy ra ở tuổi vị thành niên do sự gia tăng nồng độ hormone sinh dục trong tuổi dậy thì, bất kể giới tính.
Phụ nữ cũng gặp phải mụn trứng cá ở giai đoạn sau trong đời liên quan đến sự biến động nội tiết tố khi mang thai, tiền mãn kinh và khi sử dụng biện pháp tránh thai bằng nội tiết tố.
– Tình trạng viêm và chế độ ăn uống được cho là cũng đóng một vai trò nhất định, mặc dù một số người cho rằng chế độ ăn uống ít có ý nghĩa hơn. Tuy nhiên, có bằng chứng chắc chắn rằng một số thay đổi trong chế độ ăn uống tạo ra sự khác biệt đáng kể trong việc điều trị mụn trứng cá.
– Mụn cũng có thể do một số loại thuốc và tiếp xúc với hóa chất liên quan đến nghề nghiệp. Tuy nhiên, những loại mụn này khác với mụn trứng cá.
TÓM TẮT– Mụn trứng cá là một bệnh ngoài da do nhiều yếu tố gây ra, bao gồm thay đổi nội tiết tố, vi khuẩn, viêm nhiễm, tăng sừng hóa và chế độ ăn uống.
3. NHỮNG LỜI KHUYÊN VỀ CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG TỐT NHẤT ĐỂ KIỂM SOÁT MỤN TRỨNG CÁ
– Nghiên cứu đã chỉ ra rằng thay đổi thói quen ăn uống nhất định có thể làm giảm đáng kể các triệu chứng mụn trứng cá.
– Sau đây là những phương pháp dựa trên bằng chứng để kiểm soát mụn thông qua chế độ ăn uống.
3.1. Chế độ ăn kiểm soát lượng đường trong máu tối ưu
– Tránh biến động lượng đường trong máu bằng cách tuân theo chế độ ăn có chỉ số đường huyết thấp để kiểm soát mụn trứng cá là một trong những lý thuyết đã được tăng cường trong giới khoa học. Chỉ số đường huyết (Glycemic index, GI) là thước đo sự ảnh hưởng của thức ăn đối với sự tăng nhanh hay chậm của lượng đường trong máu
Chọn thực phẩm có GI cao, như soda, bánh mì trắng, kẹo, ngũ cốc có đường và kem, gây ra sự biến động mạnh về lượng đường trong máu và có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mụn trứng cá.
– Dùng thực phẩm có đường làm tăng nồng độ insulin, một loại hormone đưa đường ra khỏi máu và vào tế bào, nơi nó có thể được sử dụng để tạo năng lượng. Điều này kích thích giải phóng các hormone khác, như yếu tố tăng trưởng giống insulin 1 (insulin-like growth factor 1, IGF-1). Sự gia tăng nội tiết tố này dẫn đến tăng sừng hóa và sản xuất bã nhờn dư thừa, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mụn trứng cá.
– Một số nghiên cứu đã chỉ ra những cải thiện đáng kể tình trạng mụn trứng cá ở những người tuân theo chế độ ăn uống có GI thấp, giàu protein. Thêm nữa, mặc dù mụn trứng cá phổ biến ở người phương Tây có chế độ ăn GI cao chứa nhiều thực phẩm có đường, nhưng tình trạng này hiếm khi xảy ra ở nhóm người theo chế độ ăn truyền thống không có đường tinh chế hoặc thực phẩm đã chế biến.
– Do đó, cắt giảm thực phẩm và đồ uống có đường cũng như tinh bột tinh chế, như mì ống trắng, bánh ngọt và bánh mì trắng, có thể cải thiện các triệu chứng mụn trứng cá.
3.2. Cắt giảm sản phẩm từ sữa và whey protein
– Người ta công nhận rằng sữa và các sản phẩm từ sữa thúc đẩy quá trình tiết insulin và sản xuất các hormone, như IGF-1, được biết đến là nguyên nhân chính góp phần vào sự phát triển của mụn trứng cá.
– Một đánh giá về 14 nghiên cứu gồm 78.529 trẻ em và người lớn từ 7–30 tuổi cho thấy rằng việc tiêu thụ bất kỳ sản phẩm sữa nào, bao gồm sữa, pho mát và sữa chua – bất kể tần suất hoặc số lượng – đều có liên quan đến nguy cơ bị mụn trứng cá cao hơn.
Một đánh giá khác về 9 nghiên cứu ở 71.819 người cho thấy những người uống sữa có nguy cơ bị mụn trứng cá cao hơn 16% so với những người không uống.
– Tương tự, nghiên cứu chỉ ra rằng tiêu thụ whey protein – một loại protein có nguồn gốc từ sữa – có thể liên quan đến mụn trứng cá.
Một nghiên cứu kéo dài 2 tháng ở 30 người trong độ tuổi 18–45 đã quan sát thấy rằng việc sử dụng whey protein có liên quan đến việc khởi phát mụn trứng cá. Một số case-study báo cáo mối liên quan giữa whey protein và mụn trứng cá.
3.3. Ăn chủ yếu các thực phẩm toàn phần, giàu dinh dưỡng
– Tuân theo một chế độ ăn uống giàu chất dinh dưỡng, chống viêm là một trong những cách tốt nhất để điều trị và ngăn ngừa mụn trứng cá một cách tự nhiên. Do tình trạng viêm gây ra mụn trứng cá, nên việc lựa chọn thực phẩm giúp giảm viêm là vô cùng quan trọng.
– Lựa chọn các nguồn chất béo omega-3 có tác dụng chống viêm, như mỡ cá và hạt chia, thay vì các nguồn chất béo giàu omega-6 có khả năng gây viêm như dầu hạt cải và dầu đậu nành có thể làm giảm các triệu chứng mụn trứng cá.
– Dùng nhiều các loại rau củ và trái cây đầy màu sắc là một cách khác để khắc phục tình trạng viêm và giảm các triệu chứng mụn trứng cá. Những thực phẩm này cung cấp chất chống oxy hóa chống viêm và các chất dinh dưỡng hỗ trợ da quan trọng khác, như vitamin C, cho cơ thể.
– Mụn trứng cá có liên quan mật thiết đến chế độ ăn phương Tây với nhiều thực phẩm chế biến sẵn, nên việc lựa chọn thực phẩm toàn phần và hạn chế hoặc tránh các sản phẩm tinh chế là điều quan trọng khi cố gắng điều trị mụn trứng cá thông qua chế độ ăn uống.
TÓM TẮT – Kiểm soát lượng đường trong máu, hạn chế hoặc cắt giảm sản phẩm từ sữa và whey protein, đồng thời theo một chế độ ăn thực phẩm toàn phần giàu dinh dưỡng, là một số cách tốt nhất để điều trị mụn trứng cá một cách tự nhiên.
4. THỰC PHẨM NÊN ĂN VÀ NÊN TRÁNH
– Nghiên cứu cho thấy rằng thực phẩm tinh chế, sản phẩm từ sữa, thực phẩm và đồ uống có đường có thể liên quan đến sự phát triển của mụn trứng cá và làm trầm trọng thêm các triệu chứng của nó.
– Do đó, tốt nhất nên ăn các loại thực phẩm toàn phần, giàu dinh dưỡng.
4.1. Thực phẩm và đồ uống nên dùng
• Các loại rau: bông cải xanh, rau bina, cải xoăn, ớt, bí xanh, súp lơ, cà rốt, củ cải đường, v.v.
• Trái cây: quả mọng, bưởi, cam, táo, anh đào, chuối, lê, nho, đào, v.v.
• Ngũ cốc nguyên hạt và các loại rau củ giàu tinh bột: Khoai lang, hạt quinoa, bí ngô, hạt bơ, gạo lứt, yến mạch, kiều mạch, v.v.
• Chất béo tốt cho sức khoẻ: trứng, dầu ô liu, bơ, quả hạch, hạt, bơ hạt, dầu dừa, v.v.
• Các sản phẩm thay thế sữa có nguồn gốc thực vật: sữa hạt điều, sữa hạnh nhân, sữa dừa, sữa chua dừa, v.v.
• Protein chất lượng cao: cá hồi, đậu phụ, thịt gà, gà tây, trứng, động vật có vỏ, v.v.
• Các loại đậu: đậu xanh, đậu đen, đậu lăng, đậu tây, v.v.
• Các loại thảo mộc và gia vị chống viêm: nghệ, quế, tiêu đen, mùi tây, tỏi, gừng, ớt cayenne, v.v.
• Đồ uống không đường: nước lọc, nước có ga, trà xanh, trà dâm bụt, nước chanh, v.v.
4.2. Thực phẩm và đồ uống cần tránh
– Nên tránh các sản phẩm từ sữa, thực phẩm tinh chế, thực phẩm và đồ uống nhiều đường:
• Sữa và các sản phẩm từ sữa: sữa, pho mát, sữa chua, v.v.
• Thực phẩm chế biến nhiều: thức ăn nhanh, thực phẩm đông lạnh, thanh bột, ngũ cốc có đường, khoai tây chiên, thực phẩm hâm lại bằng lò vi sóng, bánh mì trắng, v.v.
• Đồ ngọt và đồ uống có đường: kẹo, bánh ngọt, nước ngọt, bánh quy, đường ăn, nước tăng lực, nước ngọt thể thao, nước trái cây, v.v.
TÓM TẮT – Chế độ ăn uống tốt nhất cho mụn trứng cá xoay quanh các loại thực phẩm toàn phần, giàu dinh dưỡng có tác dụng chống viêm. Tránh thực phẩm chế biến nhiều, có đường và sữa.
5. THỰC PHẨM BỔ SUNG CÓ HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ MỤN?
– Nghiên cứu chỉ ra rằng việc bổ sung một số vitamin, khoáng chất và các hợp chất khác vào chế độ ăn uống có thể cải thiện mụn trứng cá.
5.1. Mụn trứng cá có liên quan đến nồng độ vitamin D thấp
– Các nghiên cứu đã liên kết nồng độ vitamin D thấp với mụn trứng cá. Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng do đặc tính chống viêm mạnh mẽ của vitamin, sự thiếu hụt chất dinh dưỡng này có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng mụn trứng cá.
Một nghiên cứu trên 80 người bị mụn trứng cá và 80 người khỏe mạnh đối chứng cho thấy tình trạng thiếu vitamin D ở 50% người bị mụn, so với chỉ 23% ở nhóm đối chứng.
– Sự thiếu hụt vitamin D cũng tương quan với mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá, và một nghiên cứu tiếp theo cho thấy việc bổ sung 1.000 IU vitamin D mỗi ngày trong 2 tháng giúp cải thiện đáng kể các tổn thương do mụn trứng cá ở những người thiếu chất dinh dưỡng này.
– Bác sĩ có thể xác định tình trạng thiếu vitamin D hay không ở bệnh nhân và đề xuất liều lượng bổ sung thích hợp.
Thực phẩm chức năng bổ sung vitamin D có sẵn rộng rãi trong các cửa hàng và bán online.
5.2. Trà xanh có thể làm giảm các tổn thương do mụn trứng cá
– Trà xanh có chứa chất chống oxy hóa mạnh và đã được chứng minh là có tác dụng chống viêm mạnh mẽ. Nghiên cứu chỉ ra rằng bổ sung trà xanh có thể có lợi cho những người bị mụn trứng cá.
– Một nghiên cứu trên 80 phụ nữ bị mụn trứng cá trung bình đến nặng đã chứng minh rằng những người bổ sung 1.500 mg chiết xuất trà xanh trong 4 tuần đã giảm đáng kể các tổn thương do mụn trứng cá, so với nhóm dùng giả dược.
Chiết xuất trà xanh được bán rộng rãi, hãy trao đổi với bác sĩ trước khi thử một loại thực phẩm bổ sung mới để điều trị mụn trứng cá.
5.3. Các chất bổ sung khác có thể hữu ích
– Bên cạnh vitamin D và chiết xuất trà xanh, các chất bổ sung sau có thể giúp giảm các triệu chứng mụn trứng cá:
• Dầu cá. Một số bằng chứng cho thấy rằng việc bổ sung dầu cá giàu omega-3 có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá ở một số người. Tuy nhiên, các kết quả khác nhau, với một số người gặp phải các triệu chứng tồi tệ hơn.
• Vitamin nhóm B. Bổ sung vitamin B có thể có lợi cho một số người bị mụn trứng cá. Tuy nhiên, tiêm B12 liều cao có thể gây ra mụn trứng cá ở một số người.
• Kẽm. Bổ sung kẽm qua đường uống đã được chứng minh là cải thiện mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá trong một số nghiên cứu và kẽm đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe làn da.
• Vitex. Vitex agnus-castus, còn được gọi là chasteberry, có thể làm giảm mụn trứng cá trước kỳ kinh nguyệt do khả năng ảnh hưởng đến một số nội tiết tố, bao gồm cả estrogen. Tuy nhiên, vẫn cần nghiên cứu thêm.
• Barbery. Berberis vulgaris L. (barberry) có đặc tính chống viêm và kháng khuẩn. Theo một số nghiên cứu, bổ sung chiết xuất quả barbery có thể làm giảm đáng kể các tổn thương do mụn trứng cá.
• Men vi sinh. Một số nghiên cứu cho thấy men vi sinh có thể làm giảm viêm da và các triệu chứng mụn khác, nhưng vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để xác định chủng loại hiệu quả nhất.
• CBD. Cannabidiol (CBD) có đặc tính chống viêm và kháng khuẩn mạnh và được tìm thấy để giảm viêm và điều chỉnh sản xuất bã nhờn trong các tế bào da của con người trong một nghiên cứu trong ống nghiệm.
TÓM TẮT – Vitamin D, chiết xuất trà xanh, vitamin nhóm B và kẽm là một số chất bổ sung có thể có lợi cho những người bị mụn trứng cá.
6. NHỮNG VẤN ĐỀ KHÁC
– Ngoài việc tuân theo một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất dinh dưỡng và thử nghiệm với các chất bổ sung ở trên, thay đổi các yếu tố lối sống khác có thể giúp kiểm soát mụn trứng cá.
– Hút thuốc có liên quan đáng kể đến mụn trứng cá, cùng với vô số vấn đề sức khỏe khác, bao gồm ung thư phổi và bệnh tim. Điều quan trọng là bỏ hút thuốc – không chỉ để giảm các triệu chứng mụn trứng cá mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể.
– Uống quá nhiều rượu, ngủ không đủ giấc và căng thẳng đã được chứng minh là góp phần vào việc phát triển mụn trứng cá và làm trầm trọng thêm các triệu chứng.
– Chăm sóc da cũng rất cần thiết trong việc điều trị mụn. Trao đổi với bác sĩ da liễu để tìm ra sản phẩm tốt nhất cho nhu cầu cá nhân của mỗi người, vì một số sản phẩm có thể hoạt động tốt trên một số loại da nhưng không hiệu quả với những loại da khác.
TÓM TẮT – Các yếu tố về lối sống, như hút thuốc, sử dụng rượu, căng thẳng, ngủ và chăm sóc da, có thể ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá.
7. KẾT LUẬN
– Mụn trứng cá là một bệnh ngoài da ảnh hưởng đến nhiều người ở mọi lứa tuổi và có thể ảnh hưởng trạng thái cảm xúc.
– Cùng với các phương pháp điều trị mụn trứng cá truyền thống như sử dụng thuốc, chế độ ăn uống có thể được sử dụng như một cách thay thế, một cách tự nhiên để giúp kiểm soát tình trạng này.
– Thực hiện theo một chế độ ăn uống giàu chất dinh dưỡng, cắt giảm sữa và hạn chế đường là những phương pháp dựa trên bằng chứng có thể cải thiện các triệu chứng mụn trứng cá.
– Sử dụng một số chất bổ sung như vitamin D và chiết xuất trà xanh, ngủ đủ giấc, bỏ hút thuốc và giảm căng thẳng là những biện pháp lành mạnh khác để cải thiện mụn trứng cá.
– Thực hiện một số hướng dẫn trong bài viết này có thể giúp cải thiện đáng kể các triệu chứng mụn trứng cá và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.
Cre: Bs. Trương Tấn Minh Vũ
Leave a Reply