PHẪU THUẬT LÀM TĂNG CHIỀU CAO

Bài viết này chỉ ra cách phẫu thuật tăng chiều cao, nguyên lý Ilizarov, những ai có thể làm, và chi phí ước lượng.

– Là loại phẫu thuật cắt xương, sau đó dùng khả năng phục hồi, tái tạo xương, và phần mềm của cơ thể để từ từ kéo dài phần chi. Phẫu thuật này bắt đầu bằng cắt giữa ống xương (osteotomy) của chi muốn kéo dài, thường là cắt ngay giữa xương đùi hay xương cẳng chân. Sau đó xương bị cắt rời sẽ được nối bằng các đinh vít để cố định và hiệu chỉnh vị trí. Thường một ống sắt có thể kéo dài được đặt vào bên trong xương hay các đinh vít bên ngoài. BS phẫu thuật sẽ dùng máy chỉnh tăng dần khoảng cách từ từ giữa xương bị nối. Thường BS sẽ tăng chỉnh 4 lần mỗi ngày, mỗi lần 1/4mm và có thể kéo dài 1mm mỗi ngày. BN có thể kéo dài 8-10 cm bằng cách này.

– Có hai cách chỉnh kéo dài xương là chỉnh bên ngoài (external fixator) và chỉnh bên trong (internal lengthen nail- ILN). Ở cách chỉnh bên ngoài external fixator, BS sẽ có các thanh chỉnh lòi ra bên ngoài, sau đó BS sẽ chỉnh bằng đinh vít. Cách làm mới hơn và tốt hơn hiện nay là chỉnh kéo dài từ bên trong ILN, thông qua máy điều khiển dựa vào nam châm. BS sẽ dùng điều khiển bên ngoài tác động lên động cơ bên trong thanh xương, khiến lõi bên trong xoay và từ từ đẩy 2 thanh xương xa rời, kéo dài xương đùi.

– Khi khoảng trống giữa hai mảnh xương dần dần liền lại, cơ thể tiếp tục tạo ra những mô mới, những mạch máu, và BS cứ tăng khoảng trống ban đầu dần dần. Khi vừa phẫu thuật xong, bệnh nhân cần phải dùng nạng để giữ thăng bằng ổn định cho cơ thể. Vài tuần sau khi xương đã lành và chi bệnh nhân được kéo dài đến một độ nhất định thì BS sẽ ngưng kéo. BS sẽ chuyển qua tập vật lý trị liệu, tập đi, và dần dần bệnh nhân có thể không dùng nạng.

– Các nghiên cứu chỉ ra khoảng xương tái tạo sau khi kéo dài có thể chắc như xương trước khi mổ (1) mặc dù rủi ro gãy xương hay tổn thương xương vẫn có trong khi xương đang từ từ lành lại.

– Một số BN có thể được gây mê vùng lưng trở xuống bằng đường xương sống (epidural) trong khi một số khác sẽ có gây mê toàn thân (general anesthesia). Tùy vào BS và cơ địa mỗi người mà bệnh nhân sẽ có cách gây mề phù hợp. Lưu ý là giai đoạn sau khi mổ là giai đoạn khó khăn nhất do bệnh nhân sẽ bị đau và đau thêm lúc kéo dài. BS sẽ theo dõi và hướng dẫn kỹ cách chăm sóc sau khi hậu phẫu để xương phục hồi tốt trong khi kiểm soát cơn đau

– Sau khi mổ, BN sẽ được tư vấn dinh dưỡng để ăn uống phục hồi nhanh, gồm Calcium và vitamin D để tăng quá trình phục hồi xương.

– Như bất kỳ phương pháp phẫu thuật nào, phương pháp này có những rủi ro nhất định. Đầu tiên là nhiễm trùng sau khi mổ, lâu lành vết thương, hay hoại tử là những biến chứng tuy hiếm nhưng có thể xảy ra. BN và BS cần khám kỹ để tìm ra những rủi ro nhằm giảm tối đa biến chứng nếu có sau khi mổ. Các biến chứng khác là tăng chiều cao không đúng ý muốn (chỉ tăng vài cm trong khi bệnh nhân muốn tăng >10 cm).

– Các biến chứng khác như tổn thương dây thần kinh và tổn thương cơ bắp, bị căng cơ, hay yếu cơ. BN cần tuân thủ kỷ theo hướng dẫn BS và chuyên viên trị liệu để giảm thiểu những rủi ro này. Vì vậy, tập vật lý trị liệu đúng và thường xuyên là cực kỳ quan trọng sau khi mổ để có chiều cao mới và dáng đi đứng cân bằng.

– Kỹ thuật mổ tăng chiều dài của xương bắt đầu từ BS Ilizarov (Liên bang Soviet) những năm 1950 khi ông quan sát xương có thể tái tạo khi kéo dài vết cắt. Ông nghĩ ra một dụng cụ kéo xài xương từ từ để kích thích xương lành thay vì ép chúng vào nhau. Bằng phương pháp này, BS Ilizarov chữa thành công vận động viên nhảy cao HCV Valery Brumel gãy xương chân vào năm 1968. Đến năm 1980, Bs Ilizarov chữa thành công một ca gãy xương của nhà báo Ý Carlo Mauri khi ông này bị gãy xương không lành bằng kỹ thuật kéo dài này. Từ đó, thủ thuật Ilizarov bắt đầu lan ra phương Tây. Sau này, các bác sĩ Hoa Kỳ như BS Victor Frankel dựa vào phương pháp này phát triển kỹ thuật mổ và dụng cụ, và dần dần đến cách mổ chỉnh tối tân hiệu chỉnh chiều cao từ bên trong ILN.

– Trước kia, kỹ thuật này dùng để chỉnh sửa sự mất cân đối chi dưới sau khi sinh hay các biến chứng thần kinh cơ bắp lúc còn bé dẫn đến phát triển chi mất cân đối. Cách mổ này thường được áp dụng với trẻ em bị dị tật. Ngày nay, kỹ thuật này được áp dụng cho người lớn khỏe mạnh, nhất là những người có khả năng tài chính để cải thiện chiều cao của mình trong độ tuổi 18-30.

– BS chuyên khoa sâu kéo dài chi (Fellowship trained limb lengthened orthopedic surgeon) là người thường làm thủ thật này. BS này thường tốt nghiệp nội trú chuyên khoa chấn thương chỉnh hình (5 năm sau trường Y), sau đó làm thêm 1-2 năm nghiên cứu sâu Fellowship về phẫu thuật kéo dài chi. Các BS khác trong team có thể hỗ trợ chăm sóc sau trước/sau khi phẫu thuật gồm BS nội cơ xương khớp, BS thần kinh, và chuyên viên vật lý trị liệu.

– Tùy vào mỗi nước mà chi phí kéo dài chi khác nhau. Tại Hoa Kỳ, chi phí ước tính kéo dài xương đùi dùng dụng cụ Precise System là 120,000+ USD trong khi kết hợp xương đùi và xương cẳng chân là 250,000+ USD. Các nước khác như Thái Lan, Hàn Quốc, hay Singapore thì chi phí rẻ hơn khoảng 50,000-80,000+ USD

– Phẫu thuật kéo dài chi có thể làm tăng chiều cao, hiệu chỉnh cân bằng các chi do dị tật, bằng cách cắt xương và làm lành xương từ từ. Phẫu thuật này mắc tiền, có thể an toàn nếu được thực hiện bởi BS và BV có kinh nghiệm.

Bs Wynn Tran, Los Angeles, Hoa Kỳ

hình XR từ BN kéo dài chi của bệnh viện HSS, New York, Hoa Kỳ

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29786311/