Gây Mê Cho Kỹ Thuật Hỗ Trợ Sinh Sản – BS. Nguyễn Vỹ
Những tiến bộ trong y học đã làm giảm đáng kể bệnh tật và tử vong cho mẹ. Tuy nhiên, điều này đã làm cho các bác sĩ sản khoa một thách thức mới đối phó với tình trạng vô sinh. Những tiến bộ nhất hiện nay cho vấn đề này là thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Bắt đầu từ cuối những năm 1970, IVF bây giờ là một câu trả lời hợp lý cho vô sinh do rối loạn ở cả chồng lẫn vợ. Cũng như một kỹ thuật phẫu thuật mới, đây sẽ là một thách thức mới cho bs gây mê.
Kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hay thụ tinh trong ống nghiệm(IVF) là phương pháp sử dụng để đạt được mang thai bằng phương pháp nhân tạo. Nó bao gồm bốn bước, đó là:
1. Kích thích trứng và theo dõi
2. Chọc hút trứng dưới hướng dẫn dưới siêu âm qua ngã âm đạo
4. Xử lý tinh trùng
3. Thụ tinh trong ống nghiệm và chuyển phôi trở lại tử cung
Đánh giá chung bệnh nhân: bệnh tình hiện tại và thuốc đang dùng.
Bệnh nhân có thể mắc bệnh nội khoa hay bệnh lý ngoại khoa. Cần chú ý đặc biệt đến nhiễm khuẩn, lao hay bệnh lý tuyến giáp.
Bệnh nhân có thể đang dùng thuốc kháng đông, thuốc tuyến giáp, thuốc trầm cảm hoặc thuốc kháng lao…
Các tình huống đặc biệt
Béo phì, bệnh phổi, tim, thận nặng. Bệnh nhân ung thư thường chọc hút trước hóa trị hay xạ trị.
Thủ thuật chọc hút trứng làm IVF dưới hướng dẫn của siêu âm qua đường âm đạo có thể gây stress và đau. Tuy vậy, nó có thể là tiếp cận khả năng sinh đẻ tự nhiên khi đặc tính phôi và bệnh nhân thuận lợi.
Phần lớn bệnh nhân biểu hiện sự lo âu và rối loạn tâm lý khác liên quan đến vô sinh của họ. Các yếu tố đau kéo dài liên quan đến thủ thuật. Ngoài những yếu tố này, sự căng thẳng của gia đình đối với một số phụ nữ, cơ hội mang thai của họ chỉ khoảng 30% hoặc thậm chí ít hơn. Do đó, phương pháp gây mê lý tưởng nên an toàn và thoải mái cho bệnh nhân trải qua làm thủ thuật, không nên làm hại đến số lượng hoặc chất lượng của trứng, và không ảnh hưởng đến thụ tinh, phát triển phôi và tỷ lệ mang thai. Nó nên dễ quản lý và theo dõi,dùng thuốc có tác dụng ngắn và ít tác dụng phụ.
Không có kỹ thuật gây mê lý tưởng hay vượt trội cho IVF, nhiều phương thức gây mê đã được sử dụng. Có một số tranh cãi về tác động của các thuốc gây mê lên thụ tinh, phân chia phôi và tỷ lệ mang thai. Các phương pháp gây mê cho thụ tinh trong ống nghiệm có thể là:
Gây mê toàn thân
Hầu hết các thuốc gây mê sử dụng trong gây mê toàn thân đều tìm thấy trong dịch nang. Tuy nhiên, một số nghiên cứu quan sát thấy có thể là lựa chọn an toàn cho bs gây mê. Gây mê toàn thân gây thư dãn tử cung và sẽ dễ dàng cho chọc hút một số nang trứng lớn, không như thuốc an thần làm co tử cung cản trở chọc hút trứng. Thời gian gây mê cũng nên giữ tối thiểu để hạn chế ảnh hưởng của thuốc trên nang trứng.
Gây tê cạnh tử cung và tê trước buồng trứng
Trong gây tê cạnh tử cung, thuốc tê tại được tiêm vào 2-6 vị trí, và sâu 3-7 mm dọc theo phần âm đạo của cổ tử cung trong vòm âm đạo. Một kỹ thuật tương đối mới hơn, tê trước buồng trứng, thuốc tê được tiêm thấm trong thành âm đạo dưới hướng dẫn của siêu âm giữa thành âm đạo và mặt ngoài phúc mạc gần buồng trứng.
Gây tê tủy sống & gây tê ngoài màng cứng
Gây tê tủy sống và gây tê ngoài màng cứng cũng là phương pháp an toàn và hiệu quả cho một số trường hợp chọc hút trứng.
Gây mê tĩnh mạch
Propofol
Được sử dụng rộng rãi trong hỗ trợ sinh sản, các tác dụng trên thụ tinh, phôi và mang thai đã được nghiên cứu kỹ. Propofol có ưu điểm chống nôn và phục hồi nhanh.
Benzodiazepine
Thường đường sử dụng cho các thủ thuật thụ tinh trong ống nghiệm. Mặc dù số lượng tối thiểu benzodiazepine được tìm thấy trong dịch nang trứng, tác dụng có hại không được ghi nhận.
Opioids
Các loại opioids (fentanyl, alfentanil, remifentanil, and pentazocine) được dùng giảm đau và kết hợp tốt với propofol cho các thủ thuật thụ tinh trong ống nghiệm.
Ketamine
Kết hợp midazolam và ketamine là lựa chọn tốt để thay thế cho gây mê toàn thân
Gợi ý gây mê cho chọc hút trứng qua ngã âm đạo.
Như đề cập ở trên, phương pháp lý tưởng giảm đau cho chọc hút trứng nên an toàn và thoải mái cho bệnh nhân với tác dụng phụ tối thiểu, dễ thực hiện và theo dõi, nhanh chóng hồi phục và không ảnh hưởng đến trứng và phôi. Gây tê cạnh cổ tử cung, gây tê trục thần kinh, gây mê toàn thân hoặc an thần ở các mức độ đều có ưu và nhược điểm. Trên 90% Bs gây mê sử dụng midazolam và/hoặc propofol với fentanyl. Các biến chứng ít gặp và không có sự cố nghiêm trọng nào xảy ra được báo cáo.
Thực hiện
Vào ngày làm thủ thuật, bệnh nhân được kiểm tra các dấu hiệu lâm sàng cơ bản và tình trạng nhịn ăn uống. Động viên và giải thích tốt về những gì thực hiện sẽ làm giảm bớt một số căng thẳng lo âu liên quan đến thủ thuật.
Bệnh nhân được đặt tư thế nằm ngửa và đặt đường truyền tĩnh mạch. Các theo dõi thường quy bao gồm oximeter mạch đập, Et CO2, điện tim, huyết áp không xâm lấn để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân. Cho thở oxy qua mặt nạ hay mũi. Thuốc an thần propofol và alfentanil hoặc fentanyl cho bolus từng liều nhỏ đến khi bệnh nhân đạt đủ trang thái mê cho thực hiện thủ thuật. Nâng hàm cũng đủ để giúp bệnh nhân thở, tuy nhiên thuốc cấp cứu, dụng cụ thông khí mask và ống nội khí quản luôn luôn để sẵn sàng.
Kỹ thuật hỗ trợ sinh sản ngày càng trở nên phổ biến để điều trị rối loạn vô sinh trên toàn thế giới. Chọc hút trứng là một phần thiết yếu của quy trình thụ tinh trong ống nghiệm. Hầu hết chọc hút trứng được thực hiện qua ngã âm đạo dưới hướng dẫn của siêu âm. Sự đâm kim qua thành âm đạo và kích thích buồng trứng có thể gây đau đớn, do đó việc sử dụng thuốc giảm đau là cần thiết. Các phương pháp được sử dụng phải an toàn và thoải mái cho bệnh nhân. Hầu hết các trung tâm hỗ trợ sinh sản đều chọn phương pháp quen thuộc của họ, và tùy theo nhu cầu của bệnh nhân để chọn lựa tốt nhất.
Tài liệu tham khảo
1. Anaesthetic Issues in In-vitro Fertilisation – Col TVSP Murthy*, P Gupta+, Col RK Sharma
2. Anesthesia for in vitro fertilization – Ankur Sharma, Anuradha Borle, Anjan Trikha.
3. Fertility treatment in the modern age: possibilities and anaesthesia. Diane De Neubourg and Sarah Devroe. Oxford Textbook of Obstetric Anaesthesia.
Leave a Comment